Home
Philippus I
Marcus Iulius Philippus, Romeins keizer van 244-249, staat bekend onder de bijnaam Philippus Arabs omdat hij afkomstig was uit de Romeinse provincie Arabia. Hij was geboren in de plaats Shahba in het zuiden van Syrie als de zoon van Julius Marinus. Zijn broer Julius Priscus was naast Timesitheus, de schoonvader van Gordianus III, praefectus praetorio (pretoriaans prefect). Toen Timesitheus overleed, volgens antieke schrijvers mogelijk vermoord door een complot van Philippus en Priscus, volgde Philippus deze op als pretoriaans prefect. De beide broers hebben daarna volgens antieke schrijvers mogelijk ook een aandeel gehad in de dood van Gordianus III. De oude geschiedschrijvers waren Philippus echter niet goed gezind en zijn de verhalen over zijn opvolging en zijn regering sterk gekleurd door hun antipathie tegen hem. Zo is Timesitheus waarschijnlijk overleden aan een ziekte en Gordianus in de strijd tegen de Perzen (zie bij Gordianus III voor meer info). In de Res Gestae Divi Saporis beschrijft Shapur I van Perzie de gebeurtenissen rond Philippus opvolging als volgt: "Gordianus Caesar werd gedood en het Romeinse leger vernietigd. En de Romeinen maakten Philippus Caesar. Toen kwam Philippus Caesar naar ons om te onderhandelen en als losgeld voor hun leven gaf hij ons 500,000 denars en werd schatplichtig aan ons. Om deze reden hebben wij Misikhe omgedoopt tot Peroz-Shapur". Eenmaal tot keizer uitgeroepen door het leger kocht Philippus dus voor veel geld de vrede met Shapur I om naar Rome te kunnen terug keren. Op vroege munten van Antiochia en Viminacium wordt hij Persicus Maximus genoemd (PM), de grootste overwinnaar der Persen, maar dit werd al snel weg gelaten omdat de vrede met Shapur I eigenlijk een duur gekochte vrede was.
 |
|
 |
 |
| Relief uit Bishapur in Iran. Men zegt dat deze afbeelding Shapur I laat zien gezeten op zijn paard. Onder het paard ligt het dode lichaam van Gordianus III. Voor de koning zit een geknielde figuur welke Philippus moet voorstellen die smeekt om een vrije aftocht voor de overblijfselen van het Romeinse leger. De man die hij bij de pols vast heeft is Valerianus. De afbeelding laat zo meerdere hoogtepunten uit Shapurs carriere zien. | |
Philippus is mogelijk met Shapur overeengekomen dat de Romeinen zich neer zouden leggen bij een bezetting door de Perzen van Armenië (Dignas & Winter, 2007). De zogenaamde schatplichtigheid die Shapur noemt zijn de mogelijke betalingen die Rome eerst deed aan de Armeense vazalstaat om de grenzen aldaar in de Kaukasus te verdedigen tegen invallen. Nu de Perzen de dienst gingen uitmaken in Armenië gingen deze betalingen over naar Shapur. Nadat Philippus de vrede had gekocht met Shapur I vertrok hij naar Rome.
Zijn broer Priscus liet hij in controle van het door de Romeinen gecontroleerde oosten als rector Orientis, heerser over het oosten, met absolute macht over de oostelijke provincies en de legioenen aldaar. Zijn zwager Severianus stelde hij aan als gouverneur te Moesia om daar de Donau grens te bewaken. Het zesjarige zoontje van Philippus werd in de zomer van 244 tot caesar uitgeroepen en in de zomer van 247, waarschijnlijk in augustus, tot medekeizer als Philippus II. Onder de regering van Philippus werd het duizendjarig bestaan van de stad Rome gevierd. De Romeinen gebruikten geen jaartelling maar benoemden de jaren met de namen van de consuls die toen in functie waren. De ambtstermijn van de consuls begon wel op 1 januari. Als al gerekend werd met een jaartal dan werd gerek
end vanaf het jaar van de stichting van Rome. Volgens de 3e eeuwse schrijver Censorinus liep in zijn tijd het Romeinse jaar van 21 april tot 20 april het jaar daarop. Het jaar 1000 van Rome komt volgens de berekening van Varro, een Romeins geleerde uit de tijd van Caesar, dan overeen met 21 april 247 tot 21 april 248. Kort na de feesten ontstonden problemen zowel op de Balkan als in het oosten. Ontevreden over de militaire resultaten langs de Donau grens werd waarschijnlijk rond de herfst van 248 ene Pacatianus tot keizer uitgeroepen door de soldaten waardoor er geen gedateerde koperen munten bestaan met het jaar X uit Viminacium welke liep van juli 248 tot juli 249. Dit kan de theorie bevestigen van Alfoldi dat de muntwerkplaats van Viminacium welke verantwoordelijk was voor de sestertii en dupondii niet het gehele jaar door werkzaam was maar perioden had van muntslag indien nodig of gewenst. Mogelijk zijn in het begin van het jaar X nog wel antoniniani geslagen te Viminacium op naam van Philippus. Het jaar X is daarna verstoord door de usurpatie van Pacatianus. Er wordt wel aangenomen dat Pacatianus de muntslag van antoniniani begon te Viminacium maar waarschijnlijk zijn reeds vanaf ca. 246 antoniniani te Viminacium geslagen op naam van Philippus. Contant geld was toen hard nodig om de soldaten te betalen die werden ingezet tegen de oorlogen met de Carpi.
Ook Pacatianus had geld nodig om zijn opstand te financieren en liet daarom te Viminacium zilveren antoniniani slaan. Er komen exemplaren voor met de tekst ROMAE AETER AN MIL ET PRIMO. Dit houd in dat volgens de Romeinse tijdrekening ab urbe condita, vanaf de stichting van de stad, zijn usurpatie gedateerd kan worden tussen 21 april 248 en 20 april 249. In het oosten brak onder ene Iotapianus een opstand uit tegen de broer van Philippus die zich daar niet populair had gemaakt door zijn belastingpolitiek. Aangezien later niets meer over deze broer werd vernomen is het mogelijk dat hij tijdens deze opstand om het leven is gekomen. Hoe het met deze tegenkeizers is afgelopen is niet precies bekend. Beiden schijnen later te zijn vermoord door hun eigen soldaten. Andere tegenkeizers die worden verbonden aan deze periode zijn ene Silbannacus en Sponsianus. Van Silbannacus zijn slechts drie munten bekend. Over hem doen diverse theorien de ronde. Hij zou bijvoorbeeld een usurpator zijn geweest ergens in Gallia maar waar heeft hij dan gemunt? Er waren op dat moment geen munthuizen in Gallia werkzaam. Een andere theorie is dat Silbannacus een latere opstandeling was, ergens in de periode voor het aantreden van keizer Valerianus. Hij zou een medestander van Aemilianus zijn geweest die te Rome achter bleef terwijl Aemilianus ten strijde trok tegen Valerianus. Na het vertrek van Aemilianus zou hij zich te Rome tot keizer hebben laten uitroepen en daar ook munten hebben laten slaan. Zelf was ik de mening toegedaan dat hij na de moord op Pacatianus mogelijk kort de macht heeft gehad in Moesia en dat zijn munten afkomstig zijn uit het munthuis van Viminacium. In de kronieken van Michael de Syrier, Theodorus Skoutariotes en Constantijn Porphyrogenitus die allen voornamelijk Johannes Malalas naschreven wordt echter ene Marius vermeld die na de dood van Philippus kort keizer is geweest. Onmiddelijk na de dood van Philippus zou de senaat Marius, bijgenaamd "de sobere" tot keizer hebben gekozen die x maanden regeerde (lengte vd regering onleesbaar). Constantijn Porphyrogenitus vermeld echter andere details: Marius de keizer werd door zijn vrouw vermoord in zijn slaap. Hij was niet door de senaat tot keizer gekozen maar door het leger die zo de senaat buiten spel had gezet. Aangezien op de munten van Silbannacus zijn titels worden geschreven als IMP MAR SILBANNACVS AVG zou hij wel eens de Marius geweest kunnen zijn waar men over schrijft. Zijn naam is dan voluit Marius Silbannacus. Uit de periode van zijn zeer korte regering zijn tot nu slechts 3 munten over gebleven. Over Sponsianus is verder zeer weinig bekend en munten met zijn naam worden afgewezen als moderne vervalsingen.
Toen het bericht van Pacatianus usurpatie te Rome bekend werd schijnt Philippus hierdoor nogal aangeslagen te zijn geweest. Hij bood de senaat aan om af te treden maar senator en stadsprefect Messius Quintus Decius voorspelde dat dergelijke opstanden niet lang duurden en zichzelf oplosten. Hij kreeg gelijk toen Pacatianus door de soldaten werd vermoord. Philippus was onder de indruk van Decius zienswijze en maakte hem daarom commandant van de troepen in Moesia en Pannonia om de orde aldaar te herstellen. In eerste instantie lijkt het er op dat het regime van Philippus inderdaad werd hersteld want van het jaar XI (juli 249 - juli 250) zijn sestertii bekend op naam van Philippus of mogelijk Philippus II. Deze zijn dan mogelijk geslagen in de periode juli/augustus 249. Kort daarna moet Decius zelf door de troepen aldaar tot keizer zijn uitgeroepen en liet vervolgens ook munten slaan met het jaar XI te Viminacium. Er gaat ook een theorie dat opstandige troepen in Viminacium het niet eens waren met de keuze om Decius tot keizer uit te roepen. Zij bleven Philippus trouw en wilden ook de beeltenissen van de Philippi niet van hun standaarden afhalen. Deze opstand zou er dan voor gezorgd hebben dat er nog munten met het jaar XI op naam van de Philippi te Viminacium zijn geslagen. Deze opstand zou neergeslagen zijn door ene Clodius Celsinus die hier ook een inscriptie aan heeft gewijd.
Na tot keizer te zijn uitgeroepen ging Decius met een deel van de legioenen op weg naar Rome. De troepen van Philippus en Decius raakten in de herfst (rond september) van 249 slaags met elkaar nabij Verona. Philippus kwam bij dit treffen om het leven, onduidelijk is of dit in de strijd gebeurde tegen Decius of dat hij werd vermoord door zijn eigen troepen. Toen het nieuws van zijn dood in Rome doordrong werd zijn zoontje Philippus II door de pretorianen vermoord en Decius geaccepteerd als keizer.
Literatuur:
Beate Dignas & Engelbert Winter, Rome and Persia in late antiquity; Neighbours and Rivals. Cambridge University Press 2007.
De munten van Philippus uit Viminacium
 |
 |
 |
 |
De muntslag op naam van Philippus is net als die van zijn voorganger Gordianus overvloedig geweest. Er bestaan echter veel minder variaties en speciale keerzijde typen. De weinige afwijkende keerzijde typen zijn bovendien zeldzaam tot zeer zeldzaam. De aanmuntingen op naam van Philippus beginnen ergens vanaf februari/maart in het jaar V (243/244). De portretten die dan op de munten verschijnen lijken nog niet op dat van Philippus maar hebben nog sterk de trekken van Gordianus of zijn daar van afgeleid. Pas laat in het jaar V verschijnt een portret dat lijkt op het portret zoals dat op de munten met het jaar VI t/m VIIII is afgebeeld. Halverwege 247, ergens in de overgang van het jaar VIII naar het jaar VIIII heeft Philippus zijn zoontje Philippus II medekeizer gemaakt. Omdat zij beiden dezelfde naam en titels gebruikten is het bij sommige munten uit het jaar XI soms lastig te zien of het een exemplaar op naam van Philippus zelf is of op naam van zijn zoon. Het jaar XI kent namelijk exemplaren met een jong portret waarbij het om een geïdealiseerd portret van Philippus kan gaan of juist van zijn zoontje die rond die tijd echter niet ouder geweest kan zijn dan een jaar of 12 a 13.
De omschriften op de munten van Philippus zijn vrij uniform. Alleen vroeg in het jaar V (243/244) komt de lange tekst: IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG PM voor. Het PM op deze munten wordt niet verklaard als het rond die tijd reeds in onbruik geraakte Pontifex Maximus maar als Persicus Maximus, de grootste overwinnaar der Perzen. Zoals gezegd verdween dit type omschrift al snel omdat de vrede met de Perzen eigenlijk een duur gekochte vrede was. Al vrij snel werd de tekst op de munten gewijzigd in: IMP M IVL PHILIPPVS AVG en is gebruikt tot Philippus laatste jaar XI. Er bestaan enkele weinige exemplaren met de zeer korte tekst: IMP PHILIPPVS AVG. De mij bekende en in literatuur vermelde exemplaren zijn in versleten staat en werden door Pick beschreven als voorzien van de jaren III en IIII. Dit is echter onmogelijk omdat Philippus pas in februari 244 keizer werd en het lopende jaar in Viminacium toen het jaar V was. De korte tekst IMP PHILIPPVS AVG komt op antoniniani voor het eerst voor halverwege het jaar 247. De munten uit Viminacium met deze korte tekst moeten dan ook uit het jaar VIII (246/247) of VIIII (247/248) stammen. Een mij bekend exemplaar is van kleine diameter (21 mm) is dunner dan een antoninianus en weegt slechts 3 gram. Omdat Philippus op de munt een stralenkroon draagt zou het hier gaan om een dupondius maar het gewicht is zelfs voor een as nog aan de lage kant.
 |
 |
| IMP PHILIPPVS AVG - 21 mm en 3 gram. | De munt naast een antoninianus. |
Een mogelijkheid kan zijn dat hier in het jaar VIIII (247/248) een vreemde verwisseling heeft plaats gevonden met een stempel voor een antoninianus op naam van Philippus en een stempel voor een as op naam van Philippus II. Het wordt namelijk al langer verondersteld dat de muntslag van antoniniani te Viminacium niet onder Pacatianus is begonnen maar reeds onder Philippus. Dit muntje kan daar mogelijk een verder bewijs voor zijn.
De geslagen denominaties zijn: as, dupondius en sestertius
De assen hebben een portret met een lauwerkrans terwijl de dupondii een portret hebben waarbij de keizer is getooid met een stralenkroon. Het verschil in gewicht tussen assen en dupondii is soms zeer klein. Waarschijnlijk kwam hun verschil in waarde vooral tot stand door de gebruikte materiaal soort. De sestertii op hun beurt zijn groter en zwaarder en hebben weer een portret met een lauwerkrans.
Voorkomende jaarcijfers:
AN V, gebruikt van februari/maart 244 t/m juli 244.
AN VI, gebruikt van juli 244 t/m juli 245.
AN VII, gebruikt van juli 245 t/m juli 246.
AN VIII, gebruikt van juli 246 t/m juli 247.
AN VIIII, gebruikt van juli 247 t/m juli 248.
AN X, niets geslagen.
AN XI, gebruikt van juli 249 t/m augustus 249.
Voorkomende tekstvarianten op de voorzijde:
A: IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG PM
B:
IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG P
C: IMP M IVL PHILIPPVS AVG
D: IMP PHILIPPVS AVG
Voorkomende tekstvarianten op de keerzijde:
a: PMS - C - OLVIM
b: PMSC - OLVIM
c: PMS - C - O - LVIM
AN V |
|
| As ANNO V - 243/244 - Pick - - Martin - (Verg. 2.07) - Varbanov - (Verg. 140) | |
 |
Gewicht: 8,32 gram Diameter: 24 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (A:) IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG PM (IMPERATOR IVLIVS PHILIPPVS PIVS FELIX AVGVSTVS PERSICVS MAXIMVS) - Veldheer, Iulius Philippus plichtsgetrouw en zegebrengend Augustus, grootste overwinnaar der Perzen. Keerzijde: Gevleugelde Victoria naar links gewend, in haar rechterhand houd zij een krans omhoog. Links van haar staat een stier en rechts een leeuw. Tekst: (a:) PMS - C - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Buitengewoon zeldzame as van Philippus. Op de voorzijde is het omschrift de eerste lange variant met PM van Persicus Maximus op het eind. Dit werd al snel weg gelaten omdat de overwinning op de Perzen eigenlijk een duur gekochte vrede was. Het portret van Philippus heeft nog de trekken van Gordianus III omdat men nog niet precies wist hoe de nieuwe keizer er uit zag. De keerzijde met Victoria met krans is mogelijk om de zogenaamde overwinning op de Perzen te gedenken. |
|
| Dupondius ANNO V - 243/244 - Pick 97 - Martin 2.05.3 - Varbanov 131 var. | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 7,97 gram Diameter: 22,7 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met stralenkroon, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (B:) IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG P (IMPERATOR IVLIVS PHILIPPVS PIVS FELIX AVGVSTVS PERSICVS) - Veldheer, Iulius Philippus plichtsgetrouw en zegebrengend Augustus, overwinnaar der Perzen. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Op de voorzijde is het omschrift een van de eerste lange varianten. Hier met de letter P van Persicus, overwinnaar der Perzen, op het eind. Dit werd al snel weg gelaten omdat de overwinning op de Perzen eigenlijk een duur gekochte vrede was. Het portret van Philippus heeft op deze dupondius nog sterk de trekken van Gordianus III omdat men nog niet precies wist hoe de nieuwe keizer er uit zag. |
|
| Dupondius ANNO V - 243/244 - Pick 97 var. - Martin 2.05.1 - Varbanov 131 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 6,56 gram Diameter: 23,6 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met stralenkroon, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (A:) IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG PM (IMPERATOR IVLIVS PHILIPPVS PIVS FELIX AVGVSTVS PERSICVS MAXIMVS) - Veldheer, Iulius Philippus plichtsgetrouw en zegebrengend Augustus, grootste overwinnaar der Perzen. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Op de voorzijde is het omschrift een van de eerste lange varianten. Hier met de letters PM van Persicus Maximus, grootste overwinnaar der Perzen, op het eind. Dit werd al snel weg gelaten omdat de overwinning op de Perzen eigenlijk een duur gekochte vrede was. Ook het portret op deze dupondius heeft nog de trekken van Gordianus III. |
|
| Dupondius ANNO V - 243/244 - Pick 101 - Martin 2.11.1 - Varbanov 133 | |
 |
Gewicht: 9,40 gram Diameter: 24 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met stralenkroon, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Deze dupondius is een late van het jaar 5. Het omschrift is nu de korte gewijzigde versie waarbij de M van Marcus is toegevoegd maar het Pius Felix en Persicus Maximus zijn weggelaten. Het portret lijkt nu ook meer op dat van Philippus zoals op de latere munten verscheen. |
|
| Sestertius ANNO V - 243/244 - Pick 96 - Martin - 2.04.1 - Varbanov 130 | |
 |
Gewicht: 16,04 gram Diameter: 30 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (A:) IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG PM (IMPERATOR IVLIVS PHILIPPVS PIVS FELIX AVGVSTVS PERSICVS MAXIMVS) - Veldheer, Iulius Philippus plichtsgetrouw en zegebrengend Augustus, grootste overwinnaar der Perzen. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (a:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Vroege sestertius met op de voorzijde het omschrift in de eerste lange variant met PM van Persicus Maximus op het eind. Dit werd al snel weg gelaten omdat de overwinning op de Perzen eigenlijk een duur gekochte vrede was. Het portret van Philippus heeft nog de trekken van Gordianus III omdat men nog niet precies wist hoe de nieuwe keizer er uit zag. |
|
| Sestertius ANNO V - 243/244 - Pick 98 - Martin 2.06.1 - Varbanov - (Verg. 139) | |
 |
Gewicht: 21,56 gram Diameter: 31 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (A:) IMP IVL PHILIPPVS PIVS FEL AVG PM (IMPERATOR IVLIVS PHILIPPVS PIVS FELIX AVGVSTVS PERSICVS MAXIMVS) - Veldheer, Iulius Philippus plichtsgetrouw en zegebrengend Augustus, grootste overwinnaar der Perzen. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, links van haar een stier en rechts een leeuw. In haar handen heeft zij nu twee leger standaarden. Links een standaard met het cijfer VII en rechts met het cijfer IIII. Tekst: (c:) PMS - C - O - LVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Vroege sestertius met op de voorzijde het omschrift in de eerste lange variant met PM van Persicus Maximus op het eind. Dit werd al snel weg gelaten omdat de overwinning op de Perzen eigenlijk een duur gekochte vrede was. Het portret van Philippus heeft nog de trekken van Gordianus III omdat men nog niet precies wist hoe de nieuwe keizer er uit zag. |
|
| Sestertius ANNO V - 243/244 - Pick 100 - Martin 2.09.1 - Varbanov 132 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 17,92 gram |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Deze sestertius is een tussen type van het jaar 5. Het omschrift is nu de korte gewijzigde versie waarbij de M van Marcus is toegevoegd maar het Pius Felix en Persicus Maximus zijn weggelaten. Het portret vertoond echter nog steeds de trekken van Gordianus III. |
|
| Sestertius ANNO V - 243/244 - Pick 100 var. - Martin 2.09.1 - Varbanov 132 | |
 |
Afbeelding copyright Classical Numismatic Group Gewicht: 20,11 gram |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN V (ANNO V) - jaar 5 (243/244). Opmerking: Deze sestertius is een laat type van het jaar 5. Het portret lijkt nu meer op dat van Philippus zoals op de latere munten verscheen. |
|
AN VI |
|
| Sestertius ANNO VI - 244/245 - Pick 102 - Martin 2.12.1 - Varbanov 135 | |
 |
Afbeelding copyright Classical Numismatic Group Gewicht: 20,92 gram |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN VI (ANNO VI) - jaar 6 (244/245). Opmerking: Vroege sestertius van het jaar 6. Het portret lijkt nog wat op de laatste jaar 5 sestertii. |
|
| Sestertius ANNO VI - 244/245 - Pick 102 - Martin 2.12.1 - Varbanov 135 | |
 |
Gewicht: 16,81 gram Diameter: ? mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN VI (ANNO VI) - jaar 6 (244/245). Opmerking: Latere sestertius van het jaar 6. |
|
| Sestertius ANNO VI - 244/245 - Pick 102 - Martin 2.12.1 - Varbanov 135 | |
 |
Afbeelding copyright Classical Numismatic Group Gewicht: 17,49 gram |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN VI (ANNO VI) - jaar 6 (244/245). Opmerking: Latere sestertius van het jaar 6. Groot portret van Philippus. |
|
AN VII |
|
| Sestertius ANNO VII - 245/246 - Pick 103 - Martin 2.14.1 - Varbanov 136 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 16,60 gram Diameter: 27,7 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN VII (ANNO VII) - jaar 7 (245/246). |
|
AN VIII |
|
| Sestertius ANNO VIII - 246/247 - Pick 104 - Martin 2.16.1 - Varbanov 137 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 14,00 gram Diameter: 27,0 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN VIII (ANNO VIII) - jaar 8 (246/247). |
|
AN VIIII |
|
| Dupondius ANNO VIIII - 247/248 - Pick 94 - Martin 2.03.1 - Varbanov - | |
|
Gewicht: 3 gram Diameter: 21 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met stralenkroon, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (D:) IMP PHILIPPVS AVG (IMPERATOR PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN (VIII of VIIII) (ANNO VIII of VIIII) - jaar 8 of 9 (246/247 of 247/248). |
|
| Sestertius ANNO VIIII - 247/248 - Pick 105 - Martin 2.17.1 - Varbanov 138 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 15,74 gram Diameter: 27,7 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN VIIII (ANNO VIIII) - jaar 9 (247/248). |
|
AN XI |
|
| Sestertius ANNO XI - juli 249 - augustus 249 - Pick 108 - Martin 2.34.2 - Varbanov 161 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: ? gram Diameter: ? mm |
Voorzijde: Philippus II naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Philippus II staand naar links tussen een stier (links) en een leeuw (rechts). In zijn linkerhand een lans en op zijn rechterhand een wereldbol waarop een figuur van Victoria is geplaatst die een krans aanreikt aan Philippus II. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN XI (ANNO XI) - jaar 11 (249/250) Opmerking: Het is niet geheel zeker of deze munt geslagen is op naam van Philippus I of op naam van zijn zoon Philippus II. De titels van beide heersers als Augustus zijn op de munten identiek. Een toeschrijving aan een van beiden moet vaak aan de hand van het portret worden gedaan waarbij munten met een jeugdig uitziend portret worden toegeschreven aan Philippus II. Dit type is geslagen in de korte periode van waarschijnlijk juli/augustus 249 toen het regime van Philippus kort was hersteld te Moesia Superior. |
|
| Sestertius ANNO XI - juli 249 - augustus 249 - Pick 108 var. - Martin 2.34.1 - Varbanov 161 | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 14,68 gram Diameter: 28 mm |
Voorzijde: Philippus II naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Philippus II staand naar links tussen een stier (links) en een leeuw (rechts). In zijn linkerhand een lans en op zijn rechterhand een wereldbol waarop een figuur van Victoria is geplaatst die een krans aanreikt aan Philippus II. Tekst: (a:) PMS - C - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN XI (ANNO XI) - jaar 11 (249/250) Opmerking: Het is niet geheel zeker of deze munt geslagen is op naam van Philippus I of op naam van zijn zoon Philippus II. De titels van beide heersers als Augustus zijn op de munten identiek. Een toeschrijving aan een van beiden moet vaak aan de hand van het portret worden gedaan waarbij munten met een jeugdig uitziend portret worden toegeschreven aan Philippus II. Dit type is geslagen in de korte periode van waarschijnlijk juli/augustus 249 toen het regime van Philippus kort was hersteld te Moesia Superior. |
|
| Sestertius ANNO XI - juli 249 - augustus 249 - Pick 106 - Martin 2.18.1 - Varbanov - (Verg. 160) | |
 |
Particuliere collectie Gewicht: 15,77 gram Diameter: 29,46 mm |
Voorzijde: Philippus I naar rechts met lauwerkrans, deel van paludamentum (mantel) zichtbaar gedragen over borstpantser. Tekst: (C:) IMP M IVL PHILIPPVS AVG (IMPERATOR MARCVS IVLIVS PHILIPPVS AVGVSTVS) - Veldheer Marcus Iulius Philippus Augustus. Keerzijde: Vrouw (Moesia) naar links gewend, zij houd haar rechterhand boven een stier en haar linkerhand boven een leeuw. Tekst: (b:) PMSC - OLVIM (PROVINCIA MOESIA SVPERIOR COLONIA VIMINACIVM) - Provincie Moesia superior kolonie Viminacium. Afsnede: AN XI (ANNO XI) - jaar 11 (juli 249 - augustus 249). |
|